POEZJA

Krzysztof Kamil Baczyński, Śpiew z pożogi, Wiedza, Warszawa 1947
Wiersze pełne onirycznych i apokaliptycznych obrazów, będących odzwierciedleniem budzącej grozę rzeczywistości wojennej. Autor pokazuje w nich m.in. wpływ wojny na człowieka, na jego jeszcze nieukształtowaną tożsamość, próbuje znaleźć i na nowo poukładać zburzony przez wojnę system wartości.

Tadeusz Gajcy, Poezje
Poezja, na której wojna odcisnęła mocne piętno, pełna jest apokaliptycznych wizji i grozy, ukazuje okropności wojny.

Pieśń niepodległa. Poezja polska czasu wojny, red. C. Miłosz, 1942
Zbór wierszy poetów tworzących w czasie wojny i tuż po niej, dla których groza tego okresu była osobistym doświadczeniem.

.

Józef Szczepański, Czerwona zaraza (wiersz), 1944
Czerwona zaraza to najbardziej znany wiersz Szczepańskiego (ostatni napisany przed śmiercią), w którym podnosi kwestię tragizmu Polaków w czasie II wojny światowej: jedynym wybawieniem od zła, jakim jest totalitarna niemiecka Rzesza, jest inny totalitarny i zbrodniczy system – sowiecki komunizm.

Zbigniew Jasiński, Żądamy amunicji (wiersz), 1944
Wiersz poety powstańca jest rozpaczliwym, a jednocześnie dumnym wołaniem pozostawionego bez pomocy powstania o „amunicję” – realną, a nie tylko dyplomatyczną czy polityczną pomoc, dzięki której Polacy sami będą mogli wywalczyć sobie wolność.

Antoni Słonimski, Alarm (wiersz), 1940
Wiersz będący opisem bombardowania Warszawy.

PROZA

Roman Bratny, Kolumbowie. Rocznik ’20, 1957
Bohaterowie powieści to grupa warszawiaków, których młodość przypadła na okres wojny i okupacji. Głównym wątkiem książki jest ich działalność w konspiracji i walka z Niemcami podczas powstania warszawskiego. Książka powstała na motywach autentycznych przeżyć i wspomnień autora, jej akcja toczy się w latach 1942−1948.

Władysław Szpilman, Pianista. Warszawskie wspomnienia 1939–1945, 2000
Autobiograficzna powieść opisująca prześladowania Żydów w okupowanej przez Niemców Warszawie, powstanie i likwidację getta oraz walkę ukrywającego się Żyda o przetrwanie w mieście ogarniętym walkami, a następnie wyburzanym.

Szczepan Twardoch, Morfina, 2012
Opowieść o warszawiaku, oficerze Wojska Polskiego, synu niemieckiego arystokraty i spolszczonej Ślązaczki. Bohater jest uzależniony od morfiny i wiedzie dość rozrywkowy tryb życia. Wydarzenia jesieni 1939 r. są tłem dla rozważań o polskości, pojęciu bohaterstwa i patriotyzmu oraz o poszukiwaniu tożsamości.

Jerzy Andrzejewski, Wielki tydzień, 1945
Akcja powieści toczy się w czasie powstania w getcie warszawskim. Opisuje życie codzienne, a także postawy ludzkie w obliczu zagrożenia – od bohaterstwa do tchórzostwa i nikczemności.

Stanisław Grzesiuk, Boso, ale w ostrogach, 1959
Oparta na wspomnieniach autora opowieść o mieszkańcach Czerniakowa, robotniczej warszawskiej dzielnicy tuż przed wybuchem wojny i w początkowym okresie okupacji. Autor opisuje codzienne życie młodzieży z nizin społecznych, często będącej na bakier z prawem, ale kierującej się własnym kodeksem honorowym.

Maria Dąbrowska, Przygody człowieka myślącego, 1970
Swego rodzaju kontynuacja powieści Noce i dnie. Dąbrowska opisuje losy kilku pokoleń Polaków od końca I wojny światowej aż do kapitulacji powstania warszawskiego. Szczegółowo przedstawia warszawską codzienność, podnosi także kwestie dotyczące moralności i ludzkich zachowań w nieludzkich okolicznościach.

Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, 1943
Opowieść o działaniach grupy harcerzy z Szarych Szeregów w okupowanej Warszawie. Jej kanwą są głównie wspomnienia Tadeusza Zawadzkiego ps. „Zośka”. Powieść jest zbeletryzowanym zapisem autentycznych wydarzeń i akcji podziemia, m.in. małego sabotażu i Akcji pod Arsenałem.

Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Powstaniec Halicz, 2006
Książka opisuje losy Henryka Kończykowskiego ps. „Halicz”, a przede wszystkim jego działalność konspiracyjną i udział w powstaniu warszawskim. Książka przeznaczona dla młodszych czytelników (ok. 10−13 lat).

Ryszard Liskowacki, My z Marymontu (t.1: My z Marymontu, t. 2: Z zielonych ulic na barykadę, t. 3: Wracamy do domu), 1981
Powieść o grupie nastolatków z jednej kamienicy mieszkających w okupowanej Warszawie.

Cezary Leżeński, Jarek i Marek na tropie szpiega, 1980; Jarek i Marek bronią Warszawy, 1983
Powieść dla młodzieży, której bohaterami są dwaj nastoletni harcerze-bliźniacy. Akcja powieści rozpoczyna się 1 września 1939 r., tłem dla przygód harcerzy jest wojna obronna Polski we wrześniu 1939 r. i początkowy okres okupacji.

Juliusz Bogdan Deczkowski, Wspomnienia żołnierza baonu AK „Zośka”, 1998
Wspomnienia harcerza i żołnierza AK z lat 1939−1956. Deczkowski w czasie okupacji działał w warszawskiej konspiracji, wziął udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie był represjonowany przez władze komunistyczne. Pamiętnik jest także znakomitym źródłem wiedzy na temat codzienności w okupowanej i powstańczej Warszawie.

Maciej Bernhardt, Z Miodowej na Bracką. Opowieść powstańca warszawskiego, 2009
Opowieść powstańca warszawskiego – osobiste spojrzenie i refleksje uczestnika powstania warszawskiego.

Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, 1970
Zapis wspomnień z powstania warszawskiego widzianego oczami cywila. Białoszewski na zimno, bez heroicznego patosu opisał w nim sytuację w mieście od 1 sierpnia do 9 października 1944 r. Codzienność cywili niebiorących udziału w działaniach zbrojnych, a mimo to walczących o przetrwanie.

Edmund Baranowski, Juliusz Kulesza, Warszawskie gry wojenne. Wspomnienia z lat wojny, okupacji i Powstania Warszawskiego, 2011
Zbiór opowieści napisanych na podstawie osobistych wspomnień autorów, żołnierzy podziemia i powstańców warszawskich.

Andrzej Zawadzki, Pamiętniki żołnierzy baonu „Pięść”. Powstanie Warszawskie, 2016
Zbiór wspomnień żołnierzy batalionu „Pięść” Zgrupowania „Radosław”, w której skład wchodzili żołnierze kontrwywiadu AK.

OPRACOWANIA HISTORYCZNE

T. Szarota, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Czytelnik, Warszawa 2010.
A. Dziurok, M. Gałęzowski, Ł. Kamiński, F. Musiał, Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989, IPN, Warszawa 2014.
N. Davies, Powstanie ’44, Znak, Kraków 2004.
P. Zychowicz, Obłęd’44, czyli jak Polacy zrobili prezent Stalinowi, wywołując Powstanie Warszawskie, Rebis, Poznań 2013.
B. Engelking, J. Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2013.
J. Karski, Tajne państwo – Opowieść o polskim Podziemiu, Znak Horyzont, Kraków 2014.
J. Kirchmayer, Powstanie warszawskie, Książka i Wiedza, Warszawa 1984.
L. Dzikiewicz, Zbrodnia Stalina na Warszawie, Bellona, Warszawa 1996.
Okaleczone miasto – Warszawa ’39. Wojenne zniszczenia obiektów stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego, oprac. M. Majewski, IPN, Warszawa 2009.
A. Cubała, Sten pod pachą, bimber w szklance, dziewczyna i… Warszawa. Życie codzienne powstańczej Warszawy, Bellona, Warszawa 2015.
H. Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem, Wydawnictwo a5, Kraków 2000.

KOMIKS

Powstanie’44 w komiksie. Antologia prac konkursowych (wszystkie edycje), Egmont.