PROPOZYCJE PIOSENEK

 

Jeźdźcy Apokalipsy, czas trwania 3’09”

Piosenka została napisana jako odpowiedź na zbrojne wystąpienia przedstawicieli władzy PRL w latach 1956-1980, podczas demonstracji niezadowolenia społecznego. Jest gorzką refleksją na temat tych, którzy stanęli przeciwko narodowi pragnącemu żyć godnie w ojczyźnie wolnej od wpływów sowieckich.

Autorzy:
– tekst i muzyka: Jacek Zwoźniak,
– wykonanie: Leszek Wójtowicz

 

Ostatnia szychta na KWK Piast, czas trwania: 2’26”

Tekst piosenki został napisany zaraz po wstrząsających wieściach z 16 grudnia 1981 r., z pacyfikacji kopalni WUJEK. Dla wielu utwór ten stał się symbolicznym obrazem stanu wojennego. Smutek i porażająca rozpacz, biją ze słów i muzyki tej piosenki. Obawa ponownego użycia broni przez władze PRL w kopalni „Piast” była duża. Po latach okazało się, że milicja i wojsko przygotowały szczegółowy plan pacyfikacji kopalni, z użyciem broni palnej. Górników uratowała decyzja o zejściu pod ziemię. Żeby wyciągnąć strajkujących spod ziemi, władze przywoziły pod kopalnię autokarami specjalnie wynajęte „płaczki” – kobiety, które łkały do mikrofonów, błagając mężów o zakończenie protestu.
Autorzy:
– tekst: Jan Michał Zazula,
– muzyka i wykonanie: Jan Krzysztof Kelus

 

Sentymentalna Panna „S”, czas trwania: 3’29”

Piosenka ta jest swego rodzaju metaforą, w której Panna „S” jest personifikacją NSZZ „Solidarność”. Jest tu mowa o historii powstania i działalności „Solidarności”, przerwanej w brutalny sposób przez wprowadzenie stanu wojennego. Piosenkę tę warto porównać z inną napisaną przez Jacka Kaczmarskiego w 1988 roku – Powrót sentymentalnej Panny „S”.

Autor tekstu, kompozytor i wykonawca: Jan Krzysztof Kelus

 

Powrót Sentymentalnej Panny „S”, czas trwania: 3’20”

Bohaterka piosenki, Sentymentalna Panna S., jest personifikacją NSZZ „Solidarność”, choć to nie Jacek Kaczmarski jest autorem tej metafory. Utwór jest nawiązaniem (a właściwie kontynuacją) piosenki Jana Krzysztofa Kelusa o Solidarności lat 1980-1981.

Autor: Jacek Kaczmarski

 

Świadectwo, czas trwania: 3’41”

Piosenka została napisana w maju 1982 roku. Jest relacją spisaną przez Jacka Kaczmarskiego podczas spotkania w jednym z domów w Szwecji, gdzie autor wówczas mieszkał. Relacjonujący opowiadał, jak mu się żyło w Polsce podczas pierwszych pięciu miesięcy stanu wojennego. Opowieść była na tyle barwna i zaskakująca dla wszystkich słuchających, że autor postanowił zachować ją dla potomności dodając tylko rytm i rymy, ale starając się ocalić jej niepowtarzalną treść i formę. Ze względu na to, że nie wszyscy, podobnie jak wówczas w Szwecji, nie rozumieli znaczenia części słów, autor przed zaśpiewaniem postanowił wytłumaczyć niektóre z nich.

Zwroty:

„Jaja niewyjęte” – określa sytuację tak śmieszną i absurdalną, że nie powinna się ona wydarzyć, a jednak się wydarzyła.
„Dać ciała” – jest to eufemizm, oznacza inny zwrot, bardziej dosadny, aczkolwiek podobny, który z kolei oznacza sytuację upadlającego podporządkowania z lekkim odcieniem erotycznym.
„Spawacz” – jest to jedno z wielu przezwisk Jaruzelskiego, ze względu na jego ciemne okulary.
„Bambuko” – jest to gra, ongiś nosząca nazwę chruszczówka, która spośród wszystkich innych gier wyróżnia się tym, że nie posiada reguł. Wygrywa tę grę ten, kto narzuci swoje, wymyślone przez siebie reguły przeciwnikowi.
„Melina” – miejsce zakupu alkoholu.
„Bania” – stan upojenia alkoholowego.
„Cwaja” – banknot o walorze dwóch tysięcy złotych i dlatego, ponieważ jest na nim dwóch królów: Kazimierz Odnowiciel i Bolesław Chrobry. Dlaczego Bolesław Chrobry nikt nie wie, Kazimierz Odnowiciel ponieważ banknot wszedł w obieg w okresie odnowy.
„Pokot” – typowe słowo stanu wojennego. Jest to grupa ludzi, zgromadzona w jednym pomieszczeniu, tak jak my, ale w odróżnieniu od nas niemogąca się rozejść do domów, ponieważ jest już godzina policyjna. W związku z tym wszyscy zmuszeni są nocować pokotem na podłodze. Z czasem pokot stał się jedną z bardziej ulubionych form życia towarzyskiego.
„Buc” – osobnik o niskim poziomie intelektualno-moralnym.
„Kasprowy” – luksusowy hotel w Zakopanem.

Autor tekstu, kompozytor i wykonawca: Jacek Kaczmarski

 

Obława, czas trwania: 2’44”

Jest to utwór mówiący o konieczności obrony przed niesprawiedliwym światem, powstała w 1974 roku. Piosenka ta, stała się, podobnie jak Mury i Zbroja hymnem „Solidarności”.

Młody artysta – Jacek Kaczmarski – miał okazję uczestniczyć w kameralnym koncercie rosyjskiego barda Włodzimierza Wysockiego podczas jego pobytu w Warszawie w 1974 roku. Spodobała mu się metafora zranionego wilka, na którego zastawiono zasadzkę. Mając w pamięci słowa utworu Wysockiego Kaczmarski napisał swoją wersję, zmieniając niektóre elementy na bardziej pasujące do polskiej rzeczywistości. Modyfikacji uległa również melodia utworu, lecz zachowała ona szybkie tempo, które miało nadać mu charakter ucieczki przed nagonką. Piosenka jest jedną wielką metaforą. Wilkami byli działacze opozycyjnego podziemia, starsi, młodsi i zupełnie młodzi. Natomiast psy to milicjanci, którzy co rusz organizowali obławy na „wrogów systemu”. Przesłaniem utworu są wersy: Nie dajcie z siebie zedrzeć skór! Brońcie się i wy! O, bracia wilcy! Brońcie się nim wszyscy wyginiecie!

Sam tekst doczekał się kontynuacji Obława II (z helikopterów) napisana została w 1983 roku, Obława III (potrzask) w 1987 roku oraz Obława IV w 1990 roku.

Autor tekstu, kompozytor i wykonawca: Jacek Kaczmarski

 

List do redakcji „Prawdy” z 13 grudnia 1981r., czas trwania: 2’13”

Piosenka swoim tekstem nawiązuje do opinii, jaka rozpowszechniana była w środkach masowego przekazu w ZSRR, pomimo trwającej tam „Pierestrojki”.
Nadawcą listu jest mały chłopiec – pionier, który przyjmuje do serca to co słyszy w propagandowych mediach. Są to przykłady komentarzy w starym, propagandowym stylu pod adresem odradzającej się „Solidarności”.

Autor tekstu, kompozytor i wykonawca: Jacek Kaczmarski