Fabuła

Mniejsze zło, reż. J. Morgenstern, 2009, czas trwania: 110’

Opowieść o młodym studencie (Lesław Żurek) zdecydowanym na robienie kariery pisarskiej w latach 80., który zaczyna funkcjonować w środowisku jako uznany autor, choć nie ma na koncie jeszcze żadnej napisanej samodzielnie książki. Film poruszający kwestię realiów funkcjonowania w PRL w latach 80.

Rysa, reż. M. Rosa, 2008, czas trwania: 84’

Wielokrotnie nagradzany dramat psychologiczny o uniwersalnym znaczeniu. Podczas rodzinnej uroczystości w domu krakowskich inteligentów Joanny i Jana ktoś podrzuca kasetę wideo. Z nagrania wynika, że mąż Joanny był współpracownikiem SB i związał się z Joanną, by inwigilować działalność jej ojca, znanego opozycjonisty. W Rysie widz nie znajdzie łatwych odpowiedzi, każda historia ma indywidualny charakter i każdy musi sam uporać się z własną historią.

Ucieczka z kina „Wolność”, reż. W. Marczewski, 1990, czas trwania: 87’00”

Film dostępny jest również w zbiorze „Filmoteka Szkolna”.

Metaforyczna przypowieść o pożegnaniu z PRL, o przemianie ustrojowej (12 kwietnia 1990 r. Sejm zniósł cenzurę). Sygnałem do tej powszechnej przemiany jest bunt aktorów występujących w pełnym sztuczności kiczu pt. Jutrzenka. Artyści zaczynają zachowywać się na ekranie jak osoby prywatne, chcą czuć się wolne od obowiązku grania bezsensownych tekstów, wchodzą w kontakt z kinową publicznością. Twórcy nawiązują tym motywem do Purpurowej róży z Kairu Woody’ego Allena.
Bunt aktorów się rozszerza. Pod jego wpływem przeobrażają się zwykli ludzie. Na znak poczucia wolności zaczynają… śpiewać. Te wydarzenia mają też wpływ na zaprzedanego władzy cenzora, który jest w tym filmie głównym bohaterem.

Zabić księdza, reż. A. Holland, 1988, czas trwania: 117’00”

Pierwowzorami bohaterów są postaci autentyczne. Okrutnie zamordowany w 1984 r. charyzmatyczny ksiądz Jerzy Popiełuszko i jeden z jego oprawców kpt. Grzegorz Piotrowski. A w tle szara Polska lat 80., autentyczna tylko w kościołach i w prywatnych domach. Natomiast publicznie inwigilowana, represjonowana.
Film uznać jednak można także za współczesny moralitet. Wcieleniem Dobra jest ksiądz Alek, a Zła – Stefan. Obraz sprowokowany polską rzeczywistością, z obcymi aktorami i wyprodukowany we Francji, ma więc wymiar nie tylko polski, ale też uniwersalny.

Dokument

Okrągły stół. Droga, czas, kontrowersje, reż. K. Kalukin, 2009, czas trwania: 3 x 12’

Trzyodcinkowy cykl dokumentalny zrealizowany z okazji 20. rocznicy obrad Okrągłego Stołu, przypominający okoliczności, w jakich doszło do rozpoczęcia rozmów władzy z opozycją. W filmie wypowiadają się uczestnicy tamtych wydarzeń.

Tamtego 1989 roku, reż. J. Kessler-Chojecka, 1999, czas trwania: 3 x 28’

Dokumentalny tryptyk (Dialog, Okrągły Stół i wybory, Nowy układ) poświęcony okolicznościom krajowym i międzynarodowym, w jakich w 1989 r. doszło do rozmów Okrągłego Stołu i wyborów, a następnie zmianie ustrojowej w Polsce. W filmie wzięli udział uczestnicy przywoływanych wydarzeń.

Polskie miesiące – Czerwiec ’89; Fundacja Centrum Solidarności; czas trwania: 7’55”

Jeden z odcinków filmu dokumentalnego Polskie Miesiące. Film powstał na zlecenie Fundacji Centrum Solidarności jako element  prowadzonej przez nią w latach 2000–2007 wystawy „Drogi do Wolności”.  Film   opowiada o  strajkach majowych i sierpniowych w 1988 r. a także o pierwszych kontraktowych wyborach do Sejmu oraz wolnych wyborach do Senatu. Krótki,  8-minutowy materiał  stanowi doskonałą   pomoc dydaktyczną do  wykorzystania na zajęciach  lekcyjnych. Film w sposób syntetyczny prezentuje widoczny dwugłos przedstawicieli  struktur solidarnościowych – funkcjonujący już nieco wcześniej  podział  na zwolenników i przeciwników rozmów z komunistami w Magdalence i podczas  obrad Okrągłego Stołu.

Europejskie Drogi do Wolności. Fundacja Centrum Solidarności; czas trwania: 8’00” 

Niespełna 8-minutowy film powstał na zlecenie Fundacji Centrum Solidarności jako element  prowadzonej przez nią w latach 2000–2007 wystawy  „Drogi do Wolności”. Film pokazuje, że  zmiany polityczne dokonane w Polsce wywołały efekt domina i doprowadziły do upadku komunizmu w poszczególnych krajach należących do Układu Warszawskiego. Zwraca uwagę na chronologię wydarzeń, jakie miały miejsce w tym regionie Europy. Mówi o pionierskiej roli „Solidarności” w procesie obalania komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

Dzień za dniem, reż. I. Kamieńska, 1988, czas trwania:  16’00”

Zrealizowany u schyłku PRL portret dwóch robotnic (sióstr bliźniaczek) to porażający obraz przemijającej epoki, która uczyniła je wręcz robotami. Bohaterki od 30 lat pracują w jednym zakładzie przy załadunku i rozładunku cegieł. Zniszczone, znużone twarze, zdeformowane sylwetki. Jest 1988 r., a życie niewolnic systemu się nie zmienia. Nadal towarzyszą im hasła: „Chwała ludziom dobrej roboty”, „Polskę jutra budujemy dziś”, które czytają w drodze do pracy i z pracy od owych 30 lat. To jedno z najmocniejszych uderzeń w PRL.

https://ninateka.pl/film/dzien-za-dniem-irena-kamienska

Major albo rewolucja krasnoludków, reż. M. Zmarz-Koczanowicz, 1989, czas trwania: 31’00”

Od 1986 r. we Wrocławiu, a potem i w innych polskich miastach zaczęto organizować prześmiewcze manifestacje. Absurdalne hasła przedrzeźniały oficjalne święta PRL: ,,Wigilia Rewolucji Październikowej”, „Dzień Tajniaka”, „Papier Toaletowy – pierwsze rozdanie”. Organizatorem tych happeningowych przedsięwzięć był Waldemar „,Major” Frydrych, twórca ruchu Pomarańczowej Alternatywy.
Tak jak akcje tej grupy były parodią komunistycznych świąt, tak film Marii Zmarz -Koczanowicz jest parodią rewolucyjnych reportaży o wielkich przywódcach.

Z filmoteki bezpieki odc. 53 – Pomarańczowa Alternatywa, czas trwania: 44’55”

Na podobieństwo Jacka, reż. A. Titkow, 2000, czas trwania: 54’00”

http://

Film zrealizowany cztery lata przed śmiercią Jacka Kuronia, słynnego opozycjonisty, potem ministra. Jest on bohaterem i komentatorem równocześnie. Poznajemy człowieka idealistę. Pomimo przywoływanych tu przeżyć nadal wierzy, że energia, która spowodowała wolnościowe i reformatorskie zrywy, nie może być zaprzepaszczona. Natura społeczeństwa jest dobra, a życie społeczne da się kształtować sprawiedliwie.